Starzenie się organizmu to naturalny biologiczny proces, będący kumulacją wielu zmian zachodzących w czasie. Składa się na niego spowolnienie procesów regeneracyjnych, zmniejszenie biologicznej aktywności komórek, osłabienie zdolności adaptacyjnych poszczególnych komórek i tkanek, a także zmniejszająca się tolerancja organizmu na stres oksydacyjny. Tak naprawdę można przyjąć, że starzejemy się już od narodzin, bo wtedy zaczyna się „zużywanie” nowo powstałego organizmu. Jednak, statystycznie rzecz biorąc, ciało człowieka maksymalne możliwości regeneracyjne osiąga około 25. roku życia, następnie szala przechyla się ku procesom degeneracyjnym.
W zależności od genów, jakie ma każda komórka naszego ciała, a także od stylu życia, jaki prowadzimy, procesy starzenia zachodzą w różnym tempie u każdego z nas. Na szczęście, jako społeczeństwo mamy coraz większą świadomość na temat wpływu czynników zewnętrznych (egzogennych) i roli czynników wewnętrznych (endogennych) na starzenie się ciała i umysłu i jesteśmy w stanie cześciowo na ten proces wpływać.
W medycynie podstawę działania przeciwstarzeniowego stanowi ocena stanu zdrowia i ryzyka chorób. Następnym krokiem jest zmiana stylu życia na zdrowszy, uwzględniająca takie aspekty, jak aktywność fizyczna, sposób odżywiania się (dieta), umiejętność odpoczywania i kontrolowania poziomu stresu, a także relacje międzyludzkie. Kolejnym etapem w działaniu przeciwstarzeniowym jest uzupełnianie niedoborów mikroelementów, witamin i hormonów, a ostatnim - i ostatecznym - włączanie leków.
Teorie starzenia się
- genetyczna - w DNA jąder komórek zapisane są procesy starzenia się i szybkość jego przebiegu;
- telomerowa - związana z aktywnością telomerazy, czyli enzymu odpowiedzialnego za powielanie chromosomów, którego aktywność maleje z wiekiem; gdy aktywność telomerazy spada, spada też żywotność komórki;
- Hayflicka - teoria ograniczonej liczby podziałów komórkowych, która zakłada, że każda komórka może ulec podziałowi tylko określoną ilość razy;
- neuroendokrynowa - wpływ neuroprzekaźników na proces starzenia się, z wiekiem spada poziom wydzielania hormonów, spada też aktywność podwzgórza, a wzrasta stężenie kortyzolu;
- zaburzeń białkowych - z wiekiem możliwość syntezy białek spada o 20-80%;
- membranowa (błonowa) - skład błon komórkowych zmienia się z wiekiem, wpływając na ich żywotność;
- mitochondrialna - z czasem zmniejsza się ilość i wydajność mitochondriów w komórce, odpowiedzialnych za produkcję energii dla niej;
- wiązań krzyżowych - niekorzystne zmiany w budowie białek zachodzą pod wpływem glikozylacji, czyli procesu wiązania się glukozy z cząsteczką białka w obecności tlenu; białko nie spełnia wtedy właściwych funkcji biologicznych;
wolnorodnikowa - starzenie jest efektem kumulacji nieodwracalnych uszkodzeń komórek wywołanych przez wolne rodniki
